Arxa Uretral Klapan (PUV)

Arxa Uretral Klapan Nədir?

Arxa uretral klapan (PUV – Posterior Urethral Valves) oğlan uşaqlarında rast gəlinən nadir, lakin ciddi bir anadangəlmə urogenital inkişaf qüsurudur. Bu vəziyyət zamanı sidik kanalının (uretranın) arxa hissəsində anormal membranvari toxuma (klapan) əmələ gəlir. Bu klapan sidiyin normal axmasına mane olur və sidik kisəsi, böyrəklər və bütün sidik sistemi üçün ciddi problemlərə yol aça bilər.

Səbəbləri və Patogenezi

Arxa uretral klapanın yaranma səbəbi tam olaraq bilinməsə də, dölün inkişafı zamanı sidik kanalının düzgün formalaşmaması ilə əlaqələndirilir. Bu qüsur yalnız oğlan uşaqlarında görülür və erkən dövrdən diaqnoz qoyulmazsa, böyrəklərdə ciddi zədələnmələrə səbəb ola bilər.

Bu problem zamanı sidik axını çətinləşir və sidik kisəsində təzyiqin artmasına səbəb olur. Bu da:

• Sidik kisəsinin genişlənməsinə ,

• Sidik axarlarında genişlənməyə (megaureter),

• Böyrək çatışmazlığına gətirib çıxara bilər.

Əlamətləri

Arxa uretral klapanın simptomları uşağın yaşına və vəziyyətin ağırlıq dərəcəsinə görə dəyişə bilər:

Yeni doğulmuş dövründə:

• Ana bətnində USM zamanı böyrəklərin genişlənməsi (hidronefroz),

• Amniyon mayesinin azalması (oligohidramnios),

• Ağır hallarda ağciyər hipoplaziyası səbəbilə doğuşdan sonra tənəffüs problemləri,

• Sidik ifrazının azalması və ya olmaması.

Erkən uşaqlıq dövründə:

• Sidik ifrazında çətinlik, damcı-damcı sidiyə getmə,

• Təkrarlayan sidik yolu infeksiyaları,

• Qarın nahiyəsində şişkinlik və sidik kisəsinin dolu qalması,

• Zəif sidik axını və ya fasiləli sidik ifrazı,

• Sidik qaçırma və ya qeyri-adi sidik vərdişləri.

Diaqnostika

Arxa uretral klapanın diaqnozu müxtəlif üsullarla qoyula bilər:

1. Prenatal (doğuşdan əvvəl) USM – hamiləlik zamanı dölün böyrəklərində genişlənmə və ya amnion mayesinin azalması bu problemdən şübhələnməyə əsas verə bilər.

2. Sidik-cinsiyyət sisteminin ultrasəs müayinəsi (USM) – böyrəklərdə və sidik kisəsində dəyişiklikləri göstərir.

3.  Sistoureteroqrafiya (MCUG, VCUG) – sidik kanalının və sidik kisəsinin rentgen müayinəsidir, klapanın yaratdığı obstruksiyanı göstərir.

4. Sidik analizləri və qan testləri – böyrək funksiyasını və infeksiya olub-olmadığını qiymətləndirmək üçün aparılır.

Müalicə

Arxa uretral klapanın əsas müalicə üsulu cərrahiyyədir.

1. Endoskopik klapan rezeksiyası (valve ablation) – xüsusi uretroskop vasitəsilə klapan kəsilir və sidik axını normallaşdırılır. Bu əməliyyat minimal invaziv metod hesab olunur və bir çox hallarda uğurlu nəticə verir.

2. Sidik diversiyası (üst sidik yollarının boşaldılması) – ağır hallarda, böyrəkləri qorumaq üçün keçici olaraq sidik axınının dəyişdirilməsi tələb oluna bilər.

Fəsadlar və Uzunmüddətli Nəticələr

Əgər vaxtında diaqnoz qoyulmazsa və müalicə gecikərsə, aşağıdakı fəsadlar yarana bilər:

• Xroniki böyrək xəstəliyi (KBX) və hətta böyrək çatışmazlığı,

• Sidik kisəsinin funksional problemləri (hipotonik və ya hipertonik sidik kisəsi),

• Sidik yolu infeksiyalarının təkrarlanması,

• Qidalanma və böyümə problemləri.

Vaxtında diaqnoz qoyulub düzgün müalicə edilən uşaqlarda uzunmüddətli proqnoz yaxşı ola bilər. Lakin bəzi hallarda böyrək funksiyasının qorunması üçün davamlı izlənmə və müalicə tələb olunur.

 

Arxa uretral klapan ciddi, lakin erkən diaqnoz və müalicə ilə idarə oluna bilən bir vəziyyətdir. Xüsusilə doğuşdan əvvəl USM-də böyrək patologiyaları aşkar edilərsə və ya uşaqda sidik problemləri müşahidə olunarsa, pediatrik urolog və nefroloq tərəfindən müayinə edilməlidir. Müasir cərrahi və urodinamik müalicə metodları sayəsində bu xəstələrin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq mümkündür.